Paweł Głąb
Jestem radcą prawnym i wspólnikiem zarządzającym w Kancelarii Prawnej Kantorowski, Głąb i Wspólnicy. Specjalizuję się w prawie e-commerce, prawie własności intelektualnej oraz prawie danych osobowych. Pomagam firmom chronić ich marki, produkty i walczyć z nieuczciwą konkurencją. Przygotowuję regulaminy, polityki prywatności i cookies oraz dokumentację RODO. Zajmuję się również tworzeniem i audytowaniem umów.
Mimo ogromnych korzyści wynikających z rejestracji wzoru przemysłowego wielu przedsiębiorców w dalszym ciągu rzadzko sięga po tę formę ochrony praw własności intelektualnej firmy. Jak dzięki wzorom przemysłowym „wykosić” konkurencję? Tym mocno clickbaitowym tytułem chciałbym zachęcić Cię do poznania wzorów przemysłowych i korzyści wynikających z ich rejestracji. Dzięki wzorom przemysłowym można nie tylko zabezpieczyć swój biznes, ale realnie zwiększyć sprzedaż. A to wszystko można uzyskać stosunkowo niewielkim kosztem, ponieważ opłaty urzędowe za rejestrację wzoru przemysłowego w Polsce i jego ochronę przez 5 lat to jedynie 520 zł.
Wymyślasz fajny, designerski produkt. Wrzucasz go na rynek i widzisz jak sprzedaż rośnie i rośnie. Po czasie jednak coraz więcej firm zaczyna kopiować Twój produkt, co realnie wpływa na mniejszą ilość zamówień u Ciebie. Czy ta historia jest dla Ciebie znajoma? Jeżeli tak koniecznie musisz poznać wzory przemysłowe!
Czym jest wzór przemysłowy?
Przede wszystkim musisz wiedzieć, że wzór przemysłowy chroni zewnętrzną postać produktu, czyli mówiąc prościej – jego wygląd. Wzory przemysłowe wykorzystywane są w wielu branżach, w szczególności w tych, gdzie niepowtarzalny design zapewnia przewagę konkurencyjną. Ale nie tylko! Wzory przemysłowe wykorzystać można do ochrony ogromnej ilości składników przedsiębiorstwa i zapewniam Cię, że nawet takich, o których nie miałeś pojęcia! Zrozumienie tego w jaki sposób można wykorzystać wzory przemysłowe naprawdę pozwala zyskać przewagę i zwiększyć sprzedaż.
Przepisy ustawy Prawo własności przemysłowej definiują wzór przemysłowy w ten sposób:
Krótko mówiąc, wzór przemysłowy określa zewnętrzną postać przedmiotu. Ochronie podlega to co widzisz, gdy patrzysz na produkt. W związku z tym prawie każdy produkt może zostać objęty ochroną jako wzór przemysłowy. Definicja ta ma zastosowanie do ogromnej liczby towarów obecnych na rynku, czy też ich części – np. sprzętów gospodarstwa domowego, mebli, ubrań, zabawek. Ochroną można też objąć elementy produktów, jak np. opakowanie, czy też etykietę. Jako wzór przemysłowy zarejestrować można również interfejs programu komputerowego, layout strony internetowej, czy też konkretny projekt graficzny.
WAŻNE
Wzór przemysłowy chroni wygląd produktu. Ochrona nie obejmuje tego jak produkt działa, czyli cech funkcjonalnych, jego przeznaczenia, czy funkcji technicznych. Ochrona nie obejmuje też takich elementów produktu, które są niewidoczne.
Przykłady zarejestrowanych wzorów przemysłowych
Zabawka pluszowa
Rp.28065
Projekt graficzny
Rp.28036
Sofa
Rp.28097
Pompa paliwowa
Rp.28189
Dlaczego warto zarejestrować wzór przemysłowy?
Podstawową korzyścią wynikającą z rejestracji wzoru przemysłowego jest uzyskanie wyłączności na korzystanie ze wzoru na terytorium gdzie wzór ten jest zarejestrowany. Oznacza to, że po rejestracji wzoru tylko Twoja firma będzie uprawniona do wprowadzania na rynek produktów, które zawierają zarejestrowany wzór. Ochrona to obejmuje nie tylko kopiowanie, czyli wprowadzanie do obrotu produktów identycznych, ale również ochronę przed podrabianiem, czyli wprowadzaniem do obrotu produktów podobnych (wywołujących podobne wrażenie). Jednocześnie w każdym przypadku gdy odkryjesz, że konkurencja sprzedaje produkt podobny do Twojego możesz natychmiast zareagować i zablokować takie działania.
Finalnie masz monopol na dany produkt i jeżeli prowadzisz sprzedajesz na platformach handlowych to tylko Ty możesz mieć ten produkt w ofercie. Gdy tylko pojawi się oferta z kopią Twojego produktu możesz ją zgłosić administratorowi danego marketplace, który natychmiast ją usunie. Chyba nie muszę pisać jak bardzo pozytywny wpływ może to mieć na poziom Twojej sprzedaży?
Więcej o korzyściach rejestracji wzoru przemysłowego przeczytasz tutaj: Dlaczego warto zarejestrować wzór przemysłowy?
Porozmawiaj z ekspertem!
Zależy Ci na ochronie produktu, ale nie wiesz jak zrobić to skutecznie? Być może nieuczciwa konkurencja kopiuje Twoje produkty i potrzebujesz pomocy w zablokowaniu takich działań? W trakcie bezpłatnej rozmowy doradzę Ci najleszą strategię ochrony Twojego produktu.
Prawa autorskie do produktu
Możesz pomyśleć, ze skoro jesteś twórcą produktu to przysługują Ci do niego prawa autorskie i w razie potrzeby możesz skorzystać z ochrony jaką ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przyznaje twórcy. Bardzo często tak będzie. Powiem nawet więcej, oprócz praw autorskich w razie naruszenia Twoich praw do produktu możesz powołać się na przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, które kopiowanie produktu uznają za czyn nieuczciwej konkurencji.
Problem jednak pojawia się w momencie, gdy musisz udowodnić swoje prawa. Nie istnieje żaden rejestr praw autorskich. W razie naruszenia Twoich praw musisz więc udowodnić, że w ogole Ci one przysługują. Musisz udowodnić, że jesteś twórcą produktu. Problemu tego nie ma gdy odpowiednio wcześniej zarejestrujesz wzór przemysłowy. Wtedy to urząd potwierdzi Twoje prawa do produktu. W przypadku ochrony produktów doskonale więc sprawdza się zasada, że „lepiej zapobiegać niż leczyć”.
Z rejestracją wzoru przemysłowego i ochroną produktu w ten właśnie sposób jest trochę jak z ubezpieczeniem. Płacisz niejako na wyrost za to, że jesteś zabezpieczony w razie wypadku. Tak samo jest z ochroną produktu poprzez rejestrację wzoru przemysłowego. Ponosisz koszt prewencyjnie, ale w razie naruszenia możesz natychmiast przystąpić do działania i zablokować nieuczciwe praktyki Twoich konkurentów.
Szczególnie istotne jest to w przypadku naruszeń na platformach handlowych. Wyegzekwowanie swoich praw w oparciu o prawa autorskie, czy czyny nieuczciwej konkurencji bywa bardzo trudne, a w praktyce niekiedy niemożliwe. Z doświadczenia natomiast mogę Ci powiedzieć, że po przedstawieniu świadectwa rejestracji na wzór przemysłowy administratorzy platform handlowych natychmiast reagują i usuwają sporne oferty!
Niezarejestrowany wzór wspólnotowy
Musisz też wiedzieć o tym, że jeżeli wprowadzasz nowy produkt do sprzedaży na terenie Unii Europejskiej to Twój produkt korzysta z mocy prawa z ochrony jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy. Jest to ochrona, która wynika z rozporządzenia Rady (WE) nr 6/2002 z 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych i wynika z samego faktu wprowadzenia produktu do obrotu. Przyznawana jest ona na 3 lata od publicznego udostępnienia wzoru i nie można jej przedłużyć (jest to więc ochrona zdecydowanie krótsza niż w przypadku zarejestrowanego wzoru). Ponadto ochrona ta obejmuje zakaz kopiowania, czyli wprowadzania do obrotu identycznych produktów (zarejestrowany wzór chronie nie tylko przed kopiowaniem, ale równiez przed podrabianiem, czyli sprzedażą produktów podobnych).
Największym minusem niezarejestrowanego wzoru przemysłowego w zestawieniu ze wzorem zarejestrowanym jest jednak to, że w przypadku jakiegokolwiek sporu musisz udowodnic swoje prawa do produktu, fakt jego wprowadzenia do obrotu oraz to, że w momencie rozpoczęcia sprzedaży był on nowy. W praktyce bywa to (podobnie jak w przypadku praw autorskich) bardzo trudne i finalnie to właśnie rejestracja wzoru zapewnia najlepszą ochronę produktu.
Więcej na temat niezarejestrowanych wzorów wspólnotowych przeczytasz w artykule: Niezarejestrowany wzór wspólnotowy, czyli sposób na ochronę produktów o “krótkim życiu”
Czy każdy produkt można zarejestrować jako wzór przemysłowy?
Praktycznie każdy produkt można zarejestrować jako wzór przemysłowy. Wzorem przemysłowym chronić można zarówno przedmioty jednowymiarowe, takie jak etykiety, logotypy, ornamentacje, jak i formy przestrzenne, np. meble, ubrania, obuwie, opakowania, naczynia, uchwyty, kształty butelek, kształty materiałów budowlanych i wykończeniowych itd. Produkt można zarejestrować jako wzór przemysłowy, jeżeli jest on nowy i posiada indywidualny charakter.
Wzór przemysłowy uważany jest za nowy, jeżeli przed datą zgłoszenia go do Urzędu Patentowego, identyczny wzór nie został publicznie udostępniony, a sam zgłaszany wzór został ujawniony nie więcej niż 12 miesięcy przed zgłoszeniem (to tzw. „ulga w nowości” o czym więcej poniżej). Wzór przemysłowy cechuje natomiast indywidualny charakter, jeżeli ogólne wrażenie jakie wywołuje on u zorientowanego użytkownika (czyli potencjalnego klienta), różni się od wrażenia wywołanego przez wzór publicznie udostępniony przed data wg której został on zgłoszony do rejestracji.
WAŻNE
Wzór przemysłowy musi spełniać dwa warunki, by zostać skutecznie zarejestrowanym:
- być nowy – nie może być ujawniony nigdzie na świecie przed datą jego zgłoszenia do ochrony;
- posiadać indywidualny charakter – musi być odróżniający od innych wcześniej opublikowanych wzorów
W skrócie – jako wzór przemysłowy skutecznie chronić można tylko taki produkt, który różni się od produktów dotychczas sprzedawanych na rynku. Paradoksalnie jednak brak tych cech wcale nie uniemożliwia rejestracji!
Czy można zarejestrować wzór przemysłowy, który nie jest nowy?
Tak, jest to możliwe. Wynika to z tego, że Urząd Patentowy co do zasady nie bada nowości i indywidualnego charakteru wzoru przemysłowego zgłaszanego do rejestracji. W praktyce wygląda to w ten sposób, że urząd rejestruje praktycznie każdy wzór przemysłowy, który zostanie zgłoszony.
W rzeczywistości jednak rejestracja wzoru, który nie jest nowy i nie posiada indywidualnego charakteru to nienajlepszy pomysł. Uzyskana w wyniku rejestracja ochrona jest wtedy pozorna. Wynika to z tego, że wzór przemysłowy, który w momencie rejestracji nie posiadał podstawowych cech wzoru (nowość i indywidualny charakter) można bardzo łatwo unieważnić. Może to zrobić w zasadzie każdy kto ma w tym interes. Wcale nie musi wykazawyać, że to on jest twórcą, wystarczy, że przedstawi dowody np. z portali handlowych, że taki sam produkt był w sprzedaży zanim Ty zarejestrowałeś go jako wzór przemysłowy.
WAŻNE
Na rejestrację wzoru przemysłowego masz 12 miesięcy od jego pierwszego publicznego udostępnienia. Jeżeli przekroczysz ten termin Twój wzór po rejestracji może zostać unieważniony.
Od tej zasady jest jeden wyjątek. Chodzi o tzw. „ulgę w nowości”, która przysługuje twórcy wzoru przemysłowego. Polega ona na tym, że wzór przemysłowy nie traci cechy nowości, jeżeli zostanie zarejestrowany w ciągu 12 miesięcy od dnia jego publicznego udostępnienia. Jeżeli więc wprowadzasz jakiś produkt na rynek to możesz najpierw sprawdzić, czy jest na niego popyt, a zarejestrować go w ciągu 12 miesięcy od jego upublicznienia.
Jeżeli przekroczysz ten termin to wzór i tak najprawdopodobniej uda Ci się zarejestrować, ale musisz liczyć się z tym, że Twój konkurent moze go unieważnić, opierając wniosek o unieważnienie nawet na… Twoich ofertach w sklepie internetowym, czy marketplace, z których będzie wynikać, że ten konkretny produkt sprzedawałeś wcześniej niż 12 miesięcy przed rejestracją.
Gdzie zarejestrować wzór przemysłowy?
Podobnie jak w przypadku znaków towarowych wzory przemysłowe chroni się na określonym terytorium. Terytorium to wyznacza zakres Twojego monopolu na wzór przemysłowy. W zależności od skali działalności Twojej firmy, planów biznesowych dotyczących ekspansji produktów, czy też po prostu możliwości finansowych, możesz zdecydować się na poniższe tryby ochrony:
Krajowy
Wniosek o rejestrację składasz do urzędu patentowego kraju, na terytorium którego wzór przemysłowy ma być chroniony. W przypadku polski jest to Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej. Taka rejestracja zapewna wyłączność na wzór przemysłowy na terenie Polski. Procedura rejestracji trwa do 2 tygodni.
Regionalny
Taka rejestracja zapewnia ochronę we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej. Ochrona za przyznawana jest w ramach jednego zgłoszenia wzoru wspólnotowego (Registered Community Design – RCD), którego należy dokonać w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO). Procedura rejestracji trwa 2-3 dni robocze!
Międzynarodowy
Jest to rejestracja w ramach tzw. systemu haskiego. zgłoszenie należy złożyć w Światowej Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO). Procedury WIPO pozwalają wybrać spośród 91 krajów, w których może być chroniony wzór przemysłowy.
Wybór określonego urzędu rejestracji ma wpływ nie tylko na zakres terytorialny ochrony, ale również na koszty całej procedury. Jak zapewne się domyślasz rejestracja wzoru wspólnotowego jest zdecydowanie bardziej kosztowna niż rejestracja znaku tylko w Polsce. Otrzymujesz jednak za to ochronę we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej. Szczegółowe koszty rejestracji wraz z konkretnymi przykładami omawiam w dalszej części.
Często spotykam się z pytaniem, czy rejestrując wzór wspólnotowy w Unii Europejskiej konieczna jest osobna rejestracja w Polsce. Nie, nie jest to konieczne. Wzór wspólnotowy automatycznie chroniony jest również w Polsce.
Chcesz zastrzec swój produkt?
Doradzimy Ci w jaki sposób najlepiej zabezpieczyć Twój produkt i wszystkie formalności załatwimy za Ciebie!
Podane przez Ciebie dane osobowe będziemy przetwarzać w celu i zakresie niezbędnym do udzielenia odpowiedzi na przesłane zapytanie. Podanie danych jest dobrowolne, ale niezbędne do udzielenia odpowiedzi. Administratorem Twoich danych osobowych jest Kancelaria Prawna Kantorowski, Głąb i Wspólnicy Sp.j. Przysługuje Ci prawo wniesienia sprzeciwu, prawo dostępu do danych, prawo żądania ich sprostowania, ich usunięcia lub ograniczenia ich przetwarzania. Szczegółowe informacje znajdziesz w naszej Polityce prywatności.
Ile kosztuje rejestracja wzoru przemysłowego?
Czas wyjaśnić z czego wynika tytułowa kwota 520 zł. Jest to koszt rejestracji wzoru przemysłowego na terytorium Polski. Kwota ta obejmuje opłatę za zgłoszenie (300 zł), opłatę za pierwszy 5-cio letni okres ochronny (150 zł) oraz za publikację o udzielonym prawie (70 zł). Łącznie więc za 520 zł w ciągu nawet tygodnia możesz uzyskać monopol na dany produkt! Ochronę przyznaje się na 5-cio letnie okresy ochronne. Ochronę wzoru przemysłowego można przedłużać co 5 lat do maksymalnie 25 lat.
Koszt rejestracji wzoru przemysłowego w Polsce
Jeżeli chcesz zarejestrować wzór przemysłowy w Polsce podanie o rejestrację składa się w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej. Procedura przed polskim urzędem trwa zazwyczaj do 2 tygodni.
Zgłoszenie:
- opłata za zgłoszenie wzoru przemysłowego – 300 zł
Ochrona:
- za I okres ochronny ( 1 – 5 rok) – 150 zł
- za II okres ochronny (6 – 10 rok) – 250 zł
- za III okres ochronny (11 – 15 rok) – 500 zł
- za IV okres ochronny (16 – 20 rok) – 1.000 zł
- za V okres ochronny (21 – 25 rok) – 2.000 zł
+ za publikację informacji o udzielonym prawie – 70 zł
Koszt rejestracji wzoru przemysłowego w UE
Jeżeli chcesz zarejestrować wzór wspólnotowy w Unii Europejskiej podanie o rejestrację składa się w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO). Procedura przed unijnym urzędem trwa nawet 2-3 dni robocze! Ważna informacja jest taka, że w przypadku UE opłata zgłoszeniowa obejmuje opłatę za pierwszy 5-cio letni okres ochronny. Ponadto jeżeli jednym zgłoszeniem obejmiemy kilka wzorów jednostkowy koszt rejestracji będzie zdecydowanie niższy!
Rejestracja:
- opłata za rejestrację pierwszego wzoru – 230 EUR
- opłata za rejestrację każdego wzoru od 2 do 10 – 115 EUR
- opłata za rejestrację każdego wzoru od 11 w górę – 50 EUR
Publikacja:
- opłata za publikację pierwszego wzoru – 120 EUR
- opłata za publikację każdego wzoru od 2 do 10 – 60 EUR
- opłata za publikację każdego wzoru od 11 w górę – 30 EUR
Ochrona:
- za I okres przedłużenia ochronny (6 – 10 rok) – 90 EUR
- za II okres przedłużenia ochronny (11 – 15 rok) – 120 EUR
- za III okres przedłużenia ochronny (16 – 20 rok) – 150 EUR
- za IV okres przedłużenia ochronny (21 – 25 rok) – 180 EUR
Zarejestruj wzór przemysłowy!
Nie daj wyprzedzić się konkurencji!
Doradzimy Ci jak najlepiej zabezpieczyć Twój produkt i wszystkie formalności załatwimy za Ciebie!